Overgangsverschijnselen
Het lichaam wordt in evenwicht gehouden door de hormonen. Ze spelen een belangrijke rol in de energiebalans, onze bloeddruk en de vochtbalans. De werking van deze en andere hormonen is zeer complex. Zolang alle organen goed functioneren en er voldoende hormonen worden aangemaakt, blijft het lichaam in balans.
Hormonen tijdens de overgang
De hormonen oestrogeen en progesteron zijn bepalend voor de verschillende levensfasen van een vrouw en zijn onmisbaar tijdens de vruchtbare periode. Zo regelen zij de cyclus en een zwangerschap. Na het 37e levensjaar, gaat het lichaam minder oestrogeen en progesteron produceren en verandert de hormonale balans. Daarmee wordt de overgang ingezet. Uiteindelijk zal het oestrogeenniveau met 90% gaan dalen en maakt het lichaam bijna geen progesteron meer aan.
De meest voorkomende overgangsverschijnselen
In de periode dat het oestrogeen daalt, kunnen overgangsverschijnselen ontstaan. Op dit moment zijn er 160 verschillende verschijnselen geregistreerd. De meest voorkomende verschijnselen van de overgang zijn:
Onregelmatige menstruatie
Tijdens de overgang vinden er veranderingen in de hormoonspiegel plaats en één van de gevolgen is het uitblijven van de menstruatie. Dit moment wordt gemarkeerd als de menopauze en vindt plaats wanneer de menstruatie twaalf maanden is uitgebleven. Daarom kan je altijd pas na afloop vaststellen dat jouw menopauze is geweest. In aanloop naar dit moment is een onregelmatige menstruatie een normaal verschijnsel.
Opvliegers en nachtzweten
De opvliegers staan met stip op nummer één in de lange lijst van overgangsverschijnselen. Meer dan 80% van de vrouwen in de overgang heeft dagelijks last van opvliegers. Met een beetje geluk duurt een opvlieger niet langer dan een paar seconden, maar het kan ook zomaar een kwartier duren tot het lichaam weer op een normale temperatuur is. Tijdens de overgang kan je ook ‘s nachts te maken krijgen met opvliegers.
Slecht slapen
Meer dan de helft van de vrouwen krijgt tijdens de overgang last van slaapstoornissen. Soms wordt het slechte slapen veroorzaakt door nachtzweten, maar ook piekeren, kramp in je benen of andere onverklaarbare oorzaken kunnen voor slaapstoornissen tijdens de overgang zorgen.
Vermoeidheid en lusteloosheid
Veel vrouwen in de overgang hebben hoge verwachtingen van zichzelf en staan altijd aan. En dan is het niet zo gek dat je moe bent. De meest voorkomende oorzaken van vermoeidheid tijdens de overgang zijn langdurige stress en te weinig slapen. Als je te weinig slaapt, voel je je vermoeid, loom, lusteloos en kan je je minder goed concentreren. Je krijgt er meer stress van waardoor je nog slechter slaapt. Daarmee kom je in een negatieve vicieuze cirkel terecht en kosten overgangssymptomen heel veel energie.
Stress en hartkloppingen
De overgang is voor veel vrouwen een stressvolle periode. Er verandert veel op lichamelijk en emotioneel gebied en daarbij willen ze heel wat ballen hoog houden. Tel daar de slaapproblemen en vermoeidheid bij op en je begrijpt waar de stress vandaan komt. Ook hartkloppingen zijn een veelvoorkomend verschijnsel tijdens de overgang en worden vooral door opvliegers of stress veroorzaakt.
Stemmingswisselingen en prikkelbaarheid
Oestrogeen speelt ook een belangrijke rol in het emotionele welzijn van de vrouw. Zodra het oestrogeen daalt, dan heeft dit invloed op de daling van het serotonine. Serotonine is het gelukshormoon en neurotransmitter dat bepaalt of je somber of vrolijk bent. Als het oestrogeen laag is, bijvoorbeeld voor je menstruatie of in de overgang, dan is het serotonine ook lager en dan kan je meer emoties, somberheid en prikkelbaarheid voelen.
Concentratieverlies en vergeetachtigheid
Een verminderde concentratie komt bij veel vrouwen in de overgang voor. Het centraal zenuwstelsel reageert op het wisselende niveau van oestrogeen en progesteron tijdens de overgang en kan daardoor vergeetachtigheid en concentratieverlies veroorzaken. Vooral het kortetermijngeheugen wordt hierbij vaak beïnvloed, waardoor het hoofd vol watten lijkt te zitten en je moeite hebt met het herinneren van kleine dingen.
Spier- en gewrichtspijn
Er zijn verschillende redenen waarom je tijdens de overgang last kan krijgen van de spieren en gewrichten. De belangrijkste oorzaak is de afname van de productie van oestrogeen. Dit hormoon is belangrijk bij de aanmaak van collageen en elastine, wat zorgt voor stevigheid en kracht van het spierweefsel. Ook heeft het invloed op de vochtigheid en doorbloeding van de slijmvliezen. De slijmvliezen, die over elk gewricht liggen, kunnen in de overgang uitdrogen. Hierdoor ontstaat er soms bot-op-bot contact en dat kan voor gewrichtspijn zorgen.
Neerslachtigheid en depressieve gevoelens
In de overgangsjaren is een vrouw meer kwetsbaar voor sombere gevoelens. Als het oestrogeen laag is, bijvoorbeeld voor de menstruatie of in de overgang, dan is het gelukshormoon serotonine ook lager en kan je meer emoties en somberheid ervaren. Daarnaast valt de fase van de overgang vaak samen met andere gebeurtenissen in het leven, zoals een drukke baan en de confrontatie met het verlies van ouders of andere dierbare familieleden en vrienden. Alle verplichtingen en emoties maken dat vrouwen extra gevoelig zijn voor neerslachtigheid.
Verlaagd libido tijdens de overgang
Bij ongeveer een kwart van de vrouwen in de overgang lijdt het seksleven onder de gevolgen van overgangsverschijnselen. Oestrogeen is nodig om het brein ontvankelijk te maken voor testosteron en deze is weer nodig om zin in seks te hebben. De verandering in de hormoonbalans is daarom van grote invloed op het lichaam, psyche en seksleven. Ook overgangsverschijnselen als vermoeidheid en slecht slapen kunnen invloed hebben op het verlaagde libido tijdens de overgang.
Haarverlies en een droge huid
Na de menopauze krijgt veertig procent van de vrouwen last van haaruitval en het dunner worden van het hoofdhaar. In dezelfde periode krijgen vrouwen vaak te maken met een dunne en gevoelige huid. Met de daling van oestrogeen, neemt de hoeveelheid collageen in het lichaam af. Het collageen in onze huid zorgt er ook voor dat de huid soepel, zacht en gehydrateerd blijft en daardoor kan de huid na de menopauze dunner, droger en gevoeliger worden.
Gewichtstoename
Dankzij de veranderende hormonen wordt de stofwisseling trager en kan het gewicht toenemen zonder dat het voedingspatroon verandert. Daarnaast kan het verhoogde stresslevel tijdens de overgang invloed hebben op het gewicht. Zo maakt het stresshormoon cortisol extra energie aan voor noodgevallen. Omdat we deze energie tegenwoordig niet meer nodig hebben om te vluchten, wordt dit opgeslagen in de vetcellen van de buik en kan het voor gewichtstoename zorgen.
De periode na de overgang
Als oestrogeenniveau met 90% is afgenomen, dan zal het lichaam na verloop van tijd een nieuwe balans vinden en zullen overgangsverschijnselen verminderen. In werkelijkheid verschilt het van persoon tot persoon, wanneer de overgangsverschijnselen helemaal verdwijnen.